dsdfofsfe
Empty tex
2019
Rytmy
multimedialny przewodnik dla nauczycieli rytmiki, choreoterapeutów oraz muzykoterapeutów
latynoamerykańskie
José Luis Sosa Estanga
Katarzyna Kuczyńska
Lorena Montenegro-Bakalarz
AUTORZY
WSPÓŁTWÓRCY
José Luis Sosa Estanga
Urodził się w Caracas, ukończył studia pedagogiczne. We Wrocławiu obronił doktorat z ekonomii. Trudno znaleźć zawód, którym by się nie parał..., ale po pracy zawsze ma czas na bongosy i salsę.
Katarzyna Kuczyńska
Urodziła się na Dolnym Śląsku, ma góralskie korzenie. Teoretycznie zajmuje się filozofią edukacji (o której napisała pracę doktorską), praktycznie – edukacją filozoficzną (w szkołach, organizacjach pozarządowych, teatrach...). Taniec jest dla niej doświadczeniem etycznym: uczy (współ)bycia.
Lorena
Montenegro-Bakalarz
Pierwsze doświadczenia muzyczne zdobyła w rodzinnym mieście Quito w Ekwadorze. Ukończyła muzykoterapię na Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Jest drobna i zadziorna. Targa nią pytanie o cierpienie, towarzyszy innym w bólu za pomocą muzyki i ciszy.
Autorzy i Współtwórcy | strona 2
Why is this important?
Reduce
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor.
Everything is related to each other. What it means i s that there are rains, drought, degree temperature, sea levels etc. Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore ut enim ad minim.
Raise awareness
Kompozycja muzyki: Arranger Studio Piotr Kotas, www.arranger-studio.com
Filmy: STAMTAD
Współpraca z Wrocławskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli
Autorzy zdjęć:
Arkadiusz Wyrostek (na str. 1, 3, 5, 6, 8, 9, 14, 15, 16, 27)
José Luis Sosa Estanga (na str. 18, 24, 25, 30, 38)
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Wprowadzenie
Rytmy Yanomami –
w rytmice, choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy fulii –
w rytmice, choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy salsy –
w rytmice, choreoterapii i muzykoterapii
4
5
14
24
Spis treści
Wprowadzenie
José Luis, urodzony w Wenezueli i od lat mieszkający w Polsce, dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat różnic w doświadczaniu muzyki i tańca w jego dwóch ojczyznach. Odsłania źródła pomysłu na Przewodnik. Zachęca do odkrywania terapeutycznego potencjału rytmów latynoamerykańskich.
Wprowadzenie | strona 4
LOADING AWESOME
Rytmy Yanomami –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy Yanomami | strona 5
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Gdzie rodzą się rytmy Yanomami
José Luis, w czasach dzieciństwa i młodości sąsiad plemienia indiańskiego, przytacza podstawowe informacje o wspólnotach Yanomami. Usłyszymy też o tym, jakie ważne dla współczesnej cywilizacji przesłania mogą kryć się w prostych dźwiękach i ruchach tanecznych ludzi z Amazonii.
LOADING AWESOME
.
Podstawowe ruchy i kroki Yanomami
instruktaż audiowizualny
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Empty text
Empty text
LOADING AWESOME
Rytmy Yanomami –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy Yanomami | strona 6
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Empty text
P
YANOMAMI
układ choreograficzny
„Razem”
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
Na przodzie grupy stoi przewodnik („szaman”), ma w dłoni marakas, potrząsając nim będzie wydawał polecenia taneczne. Na pierwszy dźwięk marakasu tancerze ruszają krokiem brincaíto, złożonym z sekwencji czterech momentów: a) ruchu prawej nogi na prawo do przodu, b) ruchu lewej nogi na lewo do przodu, c) skok na obie nogi na prawo do przodu; d) zatrzymanie się na jedno uderzenie bębna. Tancerze poruszają się dwu lub trzykrotnie po kole.
1
Na kolejny dźwięk marakasu grupa cofa się krokiem drobiącym. Kolejne dwa sygnały marakasu powodują, że tancerze wykonują obroty wokół własnej osi (odpowiednio do dźwięku instrumentu muzycznego: w prawo i w lewo). Na kolejny dźwięk marakasu tancerze zwracają się twarzami do centrum koła i „kiwają się”, pozostając w tych samych miejscach. Przewodnik porusza się w środku koła.
2
Część grupy przemieszcza się do środka koła, organizując wewnętrzne koło taneczne wraz z prowadzącym. Tancerze w kole zewnętrznym „kiwają się”, nie zmieniając miejsca; tancerze w kole wewnętrznym, „kiwając się” przemieszczają się najpierw w lewo, potem w prawo.
3
Oba koła taneczne łączą się w jedno, tancerze obejmują się ramionami i, „kiwając się”, poruszają się po obwodzie koła, najpierw w prawo, potem w lewo. Po kilku przetańczonych kołach w obu kierunkach tancerze podskakują i wiwatują.
4
Na zakończenie zbiorowego tańca następuje taniec dwóch osób, które poruszają się na mocno ugiętych kolanach, opierając się całymi stopami o podłoże (imitując kucanie szamanów). Improwizują powitanie i zabawę w walkę. „Zwycięstwo” jednej z osób i wiwaty pozostałych tancerzy zamykają układ taneczny.
5
Rytmy Yanomami –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy Yanomami | strona 8
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
P
YANOMAMI
układ choreograficzny
„Las”
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
Grupa stoi w półkolu, zwrócona twarzami i ciałem do środka. „Kiwając się”, tancerze imitują dźwięki zwierząt. Osoby naśladujące ruchy małp i wydawane przez nie dźwięki przemieszczają się do środka koła.
1
Następnie do środka wkraczają osoby naśladujące papugi; osoby naśladujące małpy wracają do półkola.
2
„Papugi” opuszczają środek półkola, ich miejsce zajmują osoby naśladujące tukany.
3
Po „tukanach” środek półkola zajmują „węże boa”, po których do środka wkracza „jaguar”.
4
Tancerze przez cały czas naśladują dźwięki wydawane przez zwierzęta.
Na zakończenie zabawy wspólnie wiwatują.
5
Rytmy Yanomami –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy Yanomami | strona 9
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Empty text
P
LOADING AWESOME
YANOMAMI
układ choreograficzny „Polowanie”
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor.
Minimalist Design
LOADING AWESOME
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor.
Minimalist Design
LOADING AWESOME
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor.
Brand Image
A company’s visual identity incorporates all aspects of its brand.
BUSINESS
MARKETING
- Lorem ipsum dolor sit amet
- Consectetur adipiscing elit
- Sed do eiusmod tempor incididunt
- Ut labore et dolore magna aliqua
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.
Empty text
- Lorem ipsum dolor sit amet
- Consectetur adipiscing elit
- Sed do eiusmod tempor incididunt
- Ut labore et dolore magna aliqua
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.
CALL TO ACTION
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod.
CALL TO ACTION
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod.
CALL TO ACTION
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod.
Tools for Web Developers
1
Frameworks & Foundation
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.
Grupa stoi w półkolu, zwrócona twarzami i ciałem do środka. Na znak przewodnika zaczyna „kiwać się”, wspólnie wybijając rytm. Przewodnik lub dodatkowa osoba może wybijać rytm na bębnie.
1
Obok siebie stoją pary: oszczepnik/oszczepniczka oraz osłaniający/osłaniająca. Pary nawiązują ze sobą kontakt wzrokowy.
2
Pierwsza para z prawej strony półkola zaczyna wewnątrz niego taniec: osłaniający/osłaniająca kiwa głową na znak, że jest gotowa/gotowy do udzielenia wsparcia. Oszczepnik/oszczepniczka tańczy krokiem „biegającym” w środku półkola, w rytm wybijany przez grupę skanduje hasło czyhającego na niego/nią drapieżnika (np. Czas, Choroba, Internet). Jeśli ktoś nie chce skandować hasła, wydaje dźwięki nieartykułowane.
W prawej lub lewej dłoni pantomimicznie trzyma oszczep, w trakcie tańca zamachuje się na czyhającego na nią/niego drapieżnika. Osłaniający/osłaniająca tańczy krokiem „biegającym” tuż za oszczepnikiem/oszczepniczką. Układ górnej części jego/jej ciała ma wyrażać ochronę partnera/partnerki (np. poprzez szeroko rozstawione ramiona lub ramiona w postaci podkowy za plecami oszczepnika/oszczepniczki). Na końcu wspólnego tańca oszczepnik/oszczepniczka trafia pantomimicznie oszczepem w czyhającego na niego/nią drapieżnika. Grupa wraz z tańczącą parą wiwatuje z powodu trafienia, skacząc radośnie do góry. Para dołącza do grupy, z lewej strony półkola.
3
Taniec w środku półkola rozpoczyna kolejne para z prawej strony półkola.
Grupa miarowo przesuwa się w prawo wraz z kolejnymi parami, tak aby zachować układ półkola.
Każda para tańczy dwukrotnie w półkolu, wymieniając się rolami oszczepnika/oszczepniczki i osłaniającego/osłaniającej.
4
Po odtańczeniu przez wszystkich uczestników roli oszczepnika/oszczepniczki i roli osłaniającego/osłaniającej każda osoba wyobraża sobie, co uzyskała dzięki upolowaniu czyhającego na nią drapieżnika (np. wolność, zdrowie, bliskich). Górną częścią ciała wyraża to, co uzyskała dzięki zdobyczy (np. wyrzuca ręce wysoko do góry, wyciąga ręce przed siebie, odchyla głowę do góry). Grupa nieustająco porusza się krokiem „kiwającym”.
5
Na znak przewodnika (potrząśnięcie marakasem) – wszyscy wbiegają do środka, wyrażając radość i korzyści ze zdobyczy, równocześnie skandując hasło zdobyczy (np. Wolność, Zdrowie, Bliscy).
6
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy Yanomami
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów Yanomami
Człowieka wychowanego w cywilizacji europejskiej podczas kontaktu z działaniami muzyczno-tanecznymi Indian Yanomami uderzy przede wszystkim nieobecność w nich złożonych konstrukcji muzycznych, np. metrum, aranżacji instrumentalnej, złożonej sekwencji kroków tańca. Ludzie Yanomami wyrażają się we wspólnym tańcu przez możliwie najprostsze bycie razem, obecne w ich tańcu motywy zwierząt, polowania, odgrywania ról odsłaniają „choreografię” zbudowaną na tym, co najbliższe.
Wartości terapeutyczne zderzenia naszych muzycznych oczekiwań ze zjawiskiem tańca Yanomami są wielorakie. Na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat odnajdziemy wiele propozycji uleczenia współczesnego człowieka Zachodu poprzez odrzucenie bogactwa oferowanego nam przez cywilizację konsumpcjonizmu i zwrócenie się ku prostocie
(zob. https://www.polskieradio.pl/8/2222/Artykul/929049,Wojciech-Eichelberger-musimy-zdjac-noge-z-gazu).
Kultura prostoty może obejmować redukcję wielości: a) przyjmowanych bodźców (w treningach relaksacyjnych), b) doświadczanych myśli (w podejściach medytacyjnych), c) ruchów ciała (poprzez czerpanie inspiracji z egzotycznych kultur). Wyciszenie, uwolnienie, uzdrowienie… poszukiwane są w praktykach ludzi zupełnie inaczej żyjących. Spotkanie z kulturą Yanomami może być jedną z prostszych odpowiedzi.
UKŁAD „LAS”
Kontakt ze światem przyrody, zwłaszcza dzikiej, to dla współczesnego Europejczyka rzadkie doświadczenie. Osadzenie wspólnego tańca w świecie dzikich, egzotycznych zwierząt pozwala oderwać się od bogatej w inny rodzaj niebezpieczeństw i trudów codzienności. Wydawanie dźwięków, zwłaszcza głośnych, groźnych może stanowić ujście dla pracy wzburzonego układu nerwowego i układu krążenia. Okrzyki, ryki, wycie, pianie, syczenie stanowią pozasłowne środki wyrazu, w których niekoniecznie musi się wyrażać wrogość – nawet w nich wyczuwać zarazem dzikość i radość. Niejednoznaczność tych dźwięków jest terapeutycznym atutem – pozwala porzucić stan czujnej samooceny i samokontroli. Systematyczne odczuwanie presji, przymusu, poczucia konieczności podporządkowania się zewnętrznym regułom działania rodzi zachowania agresywne. Wyzwolenie w tańcu ruchowej i dźwiękowej dzikości odpręża. Pomaga zredukować napięcie. Może pobudzić do refleksji nad potrzebą zwiększenia zakresu wolności, większego otwarcia się na spontaniczność w życiu osobistym lub zawodowym.
Z innej perspektywy las to wspólne środowisko różnych istot. Nie tylko dom Yanomami, ale także dom naszych przodków. Miejsce obdarzające schronieniem, karmiące, szczodre. Przytup, który jest jedynym podkładem dźwiękowym tej zabawy, mocno łączy tancerzy z matką-ziemią, daje poczucie gruntu pod stopami. Choć wszyscy tupią, nie ma obowiązku synchronizacji tupania. Poszczególne „zwierzęta” robią to zgodnie z tym, jak rozpoznają „swoją” naturę – dla wszystkich jest miejsce w lesie. Te okoliczności mogą terapeutycznie oddziaływać na ludzi doświadczających wyobcowania, którzy w zindywidualizowanej kulturze i cywilizacji w dużym stopniu określonej przez technologię nie tylko mają trudności w relacjach z innymi osobami, ale także ograniczenia i zahamowania w doświadczeniu intrapersonalnym.
Rytmy Yanomami | strona 11
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy Yanomami
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów Yanomami
Sugestie stosowania
***Na początku różnych warsztatów jako zabawa pozwalająca obniżyć poziom napięcia. Także jako domknięcie działań warsztatowych – na zakończenie, jako energetyczne zaakcentowanie indywidualnych i zbiorowych osiągnięć.
***W pracy terapeutycznej skupionej na odzyskiwaniu dostępu do wolnościowych, spontanicznych wymiarów doświadczenia.
***W pracy socjoterapeutycznej z dziećmi przejawiającymi trudności komunikacyjne, zagrożonymi niedostosowaniem społecznym, z wysokim poziomem agresji.
Warto przygotować się na doświadczenie tańca wzorowanego na układzie „Las”. Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek:
Podczas zabawy pozbądź się myśli, które nie dotyczą aktualnych działań, i skup uwagę na swojej obecności w tym miejscu. Uciekające myśli skup z powrotem na sytuacji aktualnej. Pozwól na to, by twoje ciało ożywiło się dzięki tupaniu.
Podczas tupania w kręgu wyraź swoim ciałem i intencją akceptację „swojego zwierzęcia” oraz innych „zwierząt”. Twoje tupanie jest „lasem”, w którym tańczycie. „Zwierzęta” mogą się poruszać i wydawać odgłosy zgodne z własną wolą. Masz prawo do indywidualnego tańca oraz do „zwierzęcego współdziałania”, czyli łączenia się w tańcu z innymi „zwierzętami”, które są na to gotowe.
Wydając głos i imitując „swoje zwierzę”, wyraź swoje aktualne samopoczucie. Użyczasz „swojemu zwierzęciu” zarówno ciała, jak i ducha.
UKŁAD „RAZEM”
Układ „Razem”, najprostszy ze wszystkich tu prezentowanych, jest wzorowany na ludziach Yanomami kroczących za swoim szamanem. Tancerze nie inscenizują żadnej dramatycznej osnowy, nie ma przygrywki ani refrenu, nie ma walki dobrego ze złym, nie ma przegranych ani wygranych. Jest tylko wspólny ruch, na zakończenie którego cała grupa cieszy się , skacze i wydaje okrzyki. Ten ostatni moment świętowania nie ma określonego powodu, jest po prostu wyrazem radości.Zabawa „Razem” stanowi odpowiednie tło do pracy nad subiektywnym poczuciem wspólnoty i przynależności. Paradoksalnie – dzięki zminimalizowaniu oczekiwań, dostarczanych przez grupę bodźców i społecznych roszczeń mamy okazję skupić się na prostocie doświadczenia bycia razem.
Sugestie stosowania
***Grupa uczestników, którzy jeszcze się nie znają. Pierwsze, spontaniczne wybieranie „szamana” jest zabiegiem, który zapewnia grupie poczucie bezpieczeństwa, a zarazem osoba prowadząca warsztaty uzyskuje wskazówki na temat przyjmowanych przez uczestników ról grupowych. Ponadto w sytuacji pracy z grupą nad skupieniem – gdy uczestnicy warsztatów mają rozproszoną uwagę, są gadatliwi.
***Grupy uczniów, w których występuje walka o pozycję lidera. Prosty podział na „szamana” i „zwykłych” tancerzy może uspokoić konflikty, przyniesione z zewnątrz na zajęcia, ale może także wyzwalać dyskusje, które pozwolą na formułowanie i omówienie konfliktów. Może prowadzić do refleksji nad wartością i kryteriami oceny zachowania przywódczego.
***Grupy wzajemnego wsparcia, w których osoby mają dużą potrzebę przynależności.
UKŁAD „POLOWANIE”
„Polowanie” jest jedynym układem wzorowany na tańcach Yanomami, który ma fabułę. Zawarta jest w nim opowieść o polowaniu na to, co groźne, szkodliwe i niebezpieczne. Problem, przeszkoda lub inne źródło cierpienia określone jest w dużej mierze przez kulturę. Inne problemy ma człowiek Zachodu, inne – człowiek Yanomami. Jednak wspólna wszystkim ludziom jest tęsknota, aby problem jako taki przezwyciężyć i już nie być nękanym przez trudności. Wspólne jest pragnienie spełnienia. Jeśli uczestnicy „Polowania” przywołają autentyczne źródła trudności ze swojego życia, symboliczne zwycięstwo, przy wsparciu solidarnej grupy, może wesprzeć ich rzeczywiste procesy
Rytmy Yanomami | strona
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy Yanomami
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów Yanomami
radzenia sobie z problemem. Liczne szkoły psychoterapeutyczne wskazują, że źródłem wielu trudności człowieka jest subiektywny dyskurs. Poprzez zmianę swojego wewnętrznego nastawienia i części żywionych przez siebie przekonań człowiek ma możliwość oddziaływania na zewnętrzne okoliczności.
Sugestie stosowania
***Grupa wsparcia dzieląca się, wspólnie omawiająca indywidualne kłopoty.
***Grupa dzieci lub dorosłych o powolnym przebiegu budowania relacji między sobą. Grupa socjoterapeutyczna, w której nasiliło się zjawisko agresji i walki. Osoby wykluczone, doświadczone przez los.
Polecamy wybrane materiały audiowizualne dotyczące życia i tańca Yanomami:
MUJERES YANOMAMI BAILANDO
https://www.youtube.com/watch?v=lEyo-Oa04HM&t=1s
BAILE YEKUANA. AMAZONAS
https://www.youtube.com/watch?v=f2hDeX8sCrk
CANTOS DA FESTA YANOMAMI
https://www.youtube.com/watch?v=JSVipwzmfVs&t=17s
EL JIVI BAILE TRADICIONAL YANOMAMI
https://www.youtube.com/watch?v=XUdlZoQ-iPo
DANZA YANOMAMI
https://www.youtube.com/watch?v=aH51FeRkyto
II CONGRESO DE EDUCACION SUPERIOR 2005 IUP SANTIAGO MARIŃO
https://www.youtube.com/watch?v=CFvcXlskC9E
DANZA CON YOPO
https://www.youtube.com/watch?v=Af20MjyS6uw
MUSICA INDIGENA DE VENEZUELA LOS YANOMAMI
https://www.youtube.com/watch?v=8INaS1Th2ZY
Rytmy Yanomami | strona
Rytmy fulii –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy fulii | strona 14
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Skąd pochodzą rytmy fulii
Tym razem José Luis przybliża nam taniec ze swoich rodzinnych stron – stanu Miranda w Wenezueli. Fulia doskonale odzwierciedla synkretyzm Ameryki Łacińskiej: jest tańcem zrodzonym wśród ludzi wywodzących się z trzech ras, ponadto jest tańcem świeckim, który wyrósł z religijnego rytuału muzycznego.
LOADING AWESOME
Podstawowe ruchy i kroki fulii
instruktaż audiowizualny
LOADING AWESOME
FULIA
układy choreograficzne
ZABAWA
INTENCJE
RÓWNOWAGA
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Rytmy fulii –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy fulii| strona 15
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Empty text
Rytmy Yanomami –
inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych poszukiwań inspiracji kulturą Yanomami.
.
P
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
FULIA
układ choreograficzny „Równowaga”
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Tancerze podzieleni są na trzy grupy/pary: (a) z przodu – tancerze bardzo aktywni; (b) w środku –tancerze mało aktywni; (c) z tyłu – tancerze średnio aktywni.
1
Tancerze średnio aktywni uginają rytmicznie kolana, poruszają ramionami i rękoma, podążając za skrętnym ruchem tułowia, który towarzyszy uginaniu kolan.
2
Tancerze mało aktywni siedzą na krzesłach, rytmicznie się kołyszą, wybijają rytm na bongosach.
3
Tancerze bardzo aktywni tańczą bardzo energetycznie, improwizują: podskakują, robią obroty, wymachują rękoma, wchodzą ze sobą w relacje.
4
Trzy grupy/pary tancerzy zamieniają się dwukrotnie miejscami i aktywnościami: po pierwszej minucie tańca (a) zamieniają z (b), (b) zamieniają się z (c), a (c) zamieniają się z (a); po kolejne minucie tańca dokonują się analogiczne zamiany.
Układ kończy się, gdy każda z grup/par weźmie udział w tańcu bardzo aktywnym, mało aktywnym i średnio aktywnym.
5
Rytmy fulii –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy fulii | strona 16
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Empty text
Rytmy Yanomami –
inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych poszukiwań inspiracji kulturą Yanomami.
.
P
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
FULIA
układ choreograficzny
„Intencje”
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Tancerki stoją w półkolu lub kole. Rytmicznie uginają kolana, ręce mają oparte o biodra. W trakcie tańca mogą wykonywać dodatkowe ruchy ramionami i rękoma (np. naprzemiennie ruszać nimi do przodu i do tyłu, klaskać).
1
Do środka przemieszcza się tancerka nr 1 – tańczy z intencją „miłość własna”.
Po kilku krokach do tancerki nr 1 dołącza tancerka nr 2 – z intencją „złość”. Tancerka nr 1 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 2. Po kilku wspólnych krokach zostaje „wypchnięta”ze środka.
Do tancerki nr 2 dołącza tancerka nr 3 – z intencją „pogarda”. Tancerka nr 2 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 3. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
2
Na znak przewodnika (uderzenie marakasem) – wszyscy wbiegają do środka, wyrażając radość i korzyści ze zdobyczy, równocześnie skandując hasło zdobyczy (np. wolność, zdrowie, bliscy).
6
Do tancerki nr 3 dołącza tancerka nr 4 – z intencją „zazdrość”. Tancerka nr 3 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 4. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
Do tancerki nr 4 dołącza tancerka nr 5 – z intencją „rywalizacja”. Tancerka nr 4 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 5. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
3
Do tancerki nr 5 dołącza tancerka nr 6 – z intencją „ciekawość”. Tancerka nr 5 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 6. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
Do tancerki nr 6 dołącza tancerka nr 7 – z intencją „radość”. Tancerka nr 6 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 7. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
4
Do tancerki nr 7 dołącza tancerka nr 8 – z intencją „euforia”. Tancerka nr 7 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 8. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
Do tancerki nr 8 dołącza tancerka nr 9 – z intencją „flirt”. Tancerka nr 8 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 9. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
5
Do tancerki nr 9 dołącza tancerka nr 10 – z intencją „triumf”. Tancerka nr 9 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerkę nr 10. Po kilku wspólnych krokach wraca do tancerek w półkolu.
Do tancerki nr 10 dołączają tancerki nr 11 i 12 – z intencją „beztroska”. Tancerka nr 10 dostosowuje się do relacji wytworzonej przez tancerki nr 11 i 12. Po kilku wspólnych krokach tancerki ze środka wracają do tancerek w półkolu.
6
Wszystkie tancerki łączą się poprzez złapanie się za ręce, tańczą w kole. Jedna z tancerek przerywa połączenie z jedną z sąsiednich tancerek i przechodzi wraz z tancerkami pod łukiem wybranych osób. Tancerki rozpraszają się i wiwatują, kończąc taniec.
7
Rytmy fulii –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy fulii | strona 18
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Empty text
Rytmy Yanomami –
inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych poszukiwań inspiracji kulturą Yanomami.
.
P
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
FULIA
układ choreograficzny
„Zabawa”
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Tancerze w parach stoją naprzeciwko siebie w dwóch rzędach, na przeciwko siebie. Ręce mają ułożone na biodrach, rytmicznie uginają kolana, tułowiem wykonują skręty raz w prawo, raz w lewo. Ręce unoszą do góry; rękoma i ramionami wykonują ruchy faliste; unoszą ręce na wysokość ramion. Pary tancerzy zbliżają się do siebie (krokiem z wysuniętą jedną stopą do przodu), trzymając ręce na biodrach. Następnie wracają do swoich rzędów.
1
Tancerze poruszają faliście ramionami i rękami. Zbliżają się do siebie. Tancerze z prawego rzędu okrążają swoich partnerów, następnie wszyscy wracają do swoich rzędów; Wszyscy tancerze cały czas wyraźnie poruszają ramionami i rękoma.
3
Pary tancerzy ponownie zbliżają się do siebie. Przez chwilę tańczą obok siebie, komplementarnie (w przeciwnych kierunkach) wykonująca skręty tułowiem. Następnie wracają do swoich rzędów. Ponownie zbliżają się do siebie, dwukrotnie uderzają się wzajemnie wysoko uniesionymi dłońmi. Następnie wracają do swoich rzędów
2
Brand identity
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod.
Tancerze ponownie zbliżają się do siebie, tancerze z lewego rzędu okrążają swoich partnerów, następnie wszyscy wracają do swoich rzędów. Tancerze ponownie zbliżają się do siebie, po czym wracają do swoich rzędów.
4
Tancerze tańczą w dwóch rzędach, uginają kolana i rytmicznie ruszają tułowiem, ramionami i rękoma. Poszczególne pary kolejno improwizują wspólny taniec. Układ kończy się wraz z końcem wspólnego tańca ostatniej pary.
5
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy fulii
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów fulii
Fulia jest rytmem afrowenezuelskim, który się narodził w czasach niewolnictwa. Towarzyszy on celebracji Corpus Christi, czyli Bożego Ciała, podczas której Tańczący Czorty wykonują szereg żywiołowych figur. Potem na znak poddaństwa klękają i dostają błogosławieństwo. Przedstawia się w taki sposób zwycięstwo dobra nad złem. Nazwa fulia jest spokrewniona z francuskim słowem follie, czyli szaleństwo, trans. Fulia występuje także w formie kupletowej, w której jeden wykonawca improwizuje słowa, a reszta osób odpowiada krótkim lub długim refrenem. Chociaż Tańczący Czorty są żywą tradycją, przechowywaną przez wielowiekowe Bractwa, fulia jest również stylem uprawianym przez muzyków najprzeróżniejszych zespołów i kapel. Wykonywaniem fulii składają oni hołd dorobkowi muzycznemu swojego kraju. Tym samym rytmy o rodowodzie religijnym przeniknęły do świeckiej kultury muzycznej.
Pod poniższymi linkami odnajdziemy przykłady fulii kultowej oraz świeckiej: http://www.areparadio.com/fulias-la-costa-central/
[wiele utworów]
https://www.youtube.com/watch?v=6l5CeUK2IBI
[La negra Lorenza]
https://www.youtube.com/watch?v=OtUizgTRYRM&list=PLI1OcrSeQ8Tr5Hh2xl6-rkYTjWg1CgtO1&index=11
[La burra]
Jak powszechnie wiadomo, konkwista i jej następstwa odcisnęły piętno na ukształtowaniu obyczajów we wszystkich społecznościach Ameryki Łacińskiej. Tak, jak się często dzieje w historii ludzkości, potworne cierpienie dało początek niesłychanej woli przetrwania i niezwyciężonej wytrzymałości, wyrażonej m. in. w dorobku muzycznym kontynentu.
Zachowania godności jest nieredukowalnym warunkiem dobrostanu człowieka. W czasach ucisku realizuje on tę potrzebę poprzez opór i kontestację. A kiedy ta kontestacja staje się niemożliwa lub śmiertelnie niebezpieczna, człowiek realizuje potrzebę samostanowienia poprzez tworzenie. Zróżnicowana ludność Ameryki Łacińskiej walczyła o godność i przetrwanie poprzez muzykę i taniec. I tak narodziły się rytmy będące hybrydą europejskich i tubylczych cech muzycznych, np. europejski walc przeobraził się w pasillo w Ekwadorze a w cueca w Chile. W ten sposób oswajano najeźdźczy styl życia i sztukę. Tańcząc nowe rytmy, podbity lud nie tańczył już rytmów oprawcy, ale uzyskiwał własną, żywiołową ekspresję, będącą odpowiedzią na dokonujące się zmiany. Fulia reprezentuje mieszankę muzyki ludzi czarnoskórych z rytmami andaluzyjskimi – jest opowieścią o tym, jak ciało nie opuszcza ducha. Jest świadectwem mądrości Afrykanów, która w logocentrycznej kulturze europejskiej dopiero od niedawna zaczyna dochodzić do głosu: ciała ludzkie nie tylko odczuwają, ale także myślą. Na przekonaniu o wielkim znaczeniu wiedzy ucieleśnionej opiera się choreoterapia (zob. Psychoterapia tańcem i ruchem. Teoria i praktyka, red. Z. Pędzich, Sopot 2014; Psychoterapia tańcem i ruchem. Terapia indywidualna i grupowa, red. Z. Pędzich, Sopot 2014.)
Rytmy fulii | strona 20
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy fulii
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów fulii
Sugestie stosowania
Rytmy fulii są bardzo żywiołowe, co czyni je idealnym materiałem muzycznym do tych układów choreograficznych i zabaw odreagowujących, które wymagają wysiłku fizycznego. Niemniej układ choreograficzny „Równowaga” pokazuje, że przy fulii mogą bawić się również osoby o mniejszej sprawności i wytrzymałości fizycznej.
Taniec fulia charakteryzuje się zaczepnością – tancerze podskakują, naprzemiennie zbliżając się i oddalając od siebie, popisują się zwinnością, popychają się wzajemnie ramionami lub biodrami. Ruchy, spojrzenia i intencje wyrażają niepokorność. W tym tańcu nie tylko pozwala się tancerzom na ekspresję „niegrzecznych” uczuć, społecznie nie zawsze akceptowanych, ale wręcz się jej od nich oczekuje, np. oczekuje się wyrażania poczucia pewności siebie młodych dziewcząt, młodocianego buntu i niezależności, agresywności człowieka w sytuacji fizycznej konfrontacji, gniewu wywołanego frustracją. Fulia znajdzie więc zastosowanie w pracy terapeutycznej z trudnymi emocjami, odbudowywaniem poczucia własnej wartości, poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o właściwie proporcje między konformizmem a niezależnością w życiu.
W tańcu fulia ważne jest uzyskanie charakterystycznego „sprężynowania” stopami. Podniesienie pięt ma miejsce przy mocnej części taktu, a przy słabej – położenie całych stóp na ziemi. Ciało powinno być lekko schylone, z częstym opieraniem rąk o uda, co pozwala na dłuższy wysiłek. Przechodzenie od dużej aktywności i ekspresji do subtelnego „kiwania się” w rytm muzyki i na odwrót (zob. układ „Równowaga”) uczy panowania nad ciałem, gospodarowania własnym wysiłkiem, rozpoznawania swoich potrzeb a zarazem możliwości. Równocześnie uświadamia, że można być razem i wspólnie działać (tańczyć) przy zróżnicowanych możliwościach i sprawności fizycznej.
UKŁAD „ZABAWA”
Jest to bardzo prosta choreografia w dwóch rzędach. Realizując tę choreografię uczestnicy skoncentrowani są na nauce „sprężynowania” stopami i na niewielkiej, bezpiecznej interakcji z partnerem. Instruktor może skorzystać z prostego wariantu, przedstawionego w filmie, lub rozbudować choreografię o intensywniejsze relacje, np. zaczepianie, kokietowanie, wyrażanie pretensji. W przedstawionym układzie instruktor bezsłownie przekazywał polecenia – z jednej strony, tancerze zmierzali do naśladownictwa, a z drugiej, musieli sobie poradzić z niejednoznacznością przekazu i szybką cielesną interpretacją-odpowiedzią.
Sugestie stosowania
*** W grupach treningowych – w momencie, gdy uczestnicy mają za sobą początkowe zapoznanie się i następuje etap motywowania ich do pracy, wyostrzenia uwagi lub potrzeba rozwiania senności i gnuśności.
*** W grupach terapeutycznych – do wywoływania ekspresji trudnych emocji, których uczestnicy nie chcą wyrażać na poziomie werbalnym. Ciało, doznając swobody i przyzwolenia na zabawę w zbliżanie i oddalanie, może ośmielać uczestników do dalszej pracy terapeutycznej.
*** W grupach młodzieży – do określania „nowych granic” dla młodych osób, które z jednej strony są przyzwyczajone do nieustannej kontroli ze strony dorosłych i opiekunów, a zarazem w sytuacjach zmniejszonej kontroli przejawiają brak umiejętności gospodarowania własnymi impulsami i zachowaniem. Taniec fulia, jakkolwiek narzuca ustalony porządek ruchów, równocześnie zezwala na żywiołowość i zaczepność. W taki sposób można wprowadzić pojęcie konwencji, czyli kodu kulturowego, do którego wszyscy się dostosowujemy, a następnie rozbudzić refleksję o granicach jego obowiązywania, możliwościach samorealizacji w świecie kodów kulturowych, o konflikcie między potrzebą przynależności a potrzebą niezależności i swobody.
mm
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy fulii
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów fulii
UKŁAD „INTENCJE”
Jest to zabawa wykorzystująca techniki projekcyjne, podczas której można proponować szeroki wachlarz intencji i uczuć do odtańczenia. Uczestnicy wymieniają się w środku półkola, pokazując coraz to inne uczucie tańcem i wyrazem twarzy. Ważne jest unikanie stereotypowych min i gestykulacji, jakie są przypisane do danego uczucia. Instruktor lub terapeuta może dobrać intencje ze względu na specyficzne potrzeby grupy, z którą pracuje. Uczestnicy warsztatów nie tylko ćwiczą przeżywanie i wyrażanie określonych stanów psychofizycznych, ale także doświadczają sytuacji: a) bezpieczeństwa i poczucia wspólnoty, dawania wsparcia i akceptacji (tańcząc na obwodzie koła); b) ekspozycji, ryzyka związanego z ekspresją i improwizacją, otrzymywania wsparcia i akceptacji (tańcząc w środku koła). Szczególnym momentem w układzie jest wspólny taniec dwóch (lub więcej) osób w środka koła: osoba wkraczająca do środka ma „silną” intencję, która określa charakter relacji z osobą już obecną w kole, która nie tylko fizycznie zostaje wyparta z koła, ale także jej intencja zostaje „wyparta” przez intencję osoby przychodzącej. Moment przesilenia intencji oswaja ze zmiennością sytuacji uczuciowych i emocjonalnych, z dynamicznym charakterem sytuacji dominacji i podporządkowania w relacjach.
Sugestie stosowania
*** W grupach terapeutycznych – podczas warsztatów poświęconych pracy nad emocjami, uczuciami. W tym przypadku sami prowadzący lub uczestnicy decydują, jakie uczucie lub postawę pokazują w tańcu. Znaczenie uzyskane w wyniku wspólnego doświadczenia może mieć wówczas moc katharsis, odzyskania, zmiany (zob. Z. Pędzich, Zatańczymy? Zastosowanie tańców w kręgu w psychoterapii tańcem i ruchem, w: Z. Pędzich, Psychoterapia tańcem i ruchem. Teoria i praktyka, Sopot 2014.) Układ warto wprowadzać w grupie, której uczestnicy wzajemnie się już znają i akceptują.
*** W grupach młodzieży – jako przerywnik: na zakończenie momentu zapoznania się i rozpoczęcie pracy warsztatowej. W tym przypadku instruktor rezygnuje z wersji z emocjami i proponuje lekką, humorystyczną zabawę, np. uczestnicy losują w parach karteczki z opisem anegdoty z życia szkolnego, rodzinnego lub inne i mają za zadanie jej odtańczenie. Najlepiej, jeśli te anegdoty nawiązują do tematu, który będzie stanowił przedmiot dalszej, wspólnej pracy. Wówczas pod koniec tańca uczestnicy będą już nastawieni na podjęcie refleksji. Na przykład, jeśli jest to grupa socjoterapeutyczna i tematem będzie negocjowanie potrzeb z rówieśnikami, to na karteczkach można opisać absurdalne bitwy o zabawkę, prośbę w krępującej sytuacji lub wyolbrzymiony konflikt wynikający z nieporozumienia.
*** W grupach dzieci – do spożytkowania żywiołowości uczestników. Zamiast ekspresji uczuć można dzieciom zaproponować pokazywanie poprzez taniec zachowania zwierząt. W grupach młodszych – jednego zwierzęcia, np. małpy bawią się ze sobą i każda następna małpa pokazuje inny sposób zaczepiania. W grupach starszych – zwierzęta Puszczy Amazońskiej (jeśli dzieci wcześniej zapoznały się z tymi zwierzętami) lub dzikie zwierzęta w ogóle. Wraz z kolejnymi okazjami do zabaw opartymi na tym układzie można komplikować reguły, np. na początku dzieci mają za zadanie tylko wyrazić zachowanie określonego zwierzęcia poprzez taniec, a przy kolejnych zabawach uwzględniają już środowisko życia zwierząt, ich specyficzne zwyczaje, różnice pomiędzy poszczególnymi rodzinami zwierząt (np. papugą żako i papugą arą). Tym samym możemy zaprojektować edukację biologiczną poprzez ruch.
mm
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy fulii
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów fulii
UKŁAD „RÓWNOWAGA”
Jest to choreografia adaptująca fulię do pracy z osobami o różnej sprawności fizycznej.
Sugestie stosowania
*** W działaniach integracyjnych, w edukacji włączającej, na warsztatach rodzinnych lub międzypokoleniowych. Umożliwia uczestnictwo osobom niepełnosprawnym, starszym lub chorym, które same określają stopień swojego fizycznego zaangażowania w taniec. Wykorzystanie układu z dwukrotną zmianą poziomu aktywności tanecznej w przypadku dzieci i młodzieży sprawnej fizycznie może sprzyjać rozwijaniu empatii i uświadomieniu sobie, że różnice w motoryce oraz różnice pokoleniowe nie stoją na przeszkodzie, aby wspólnie i radośnie spędzać czas poprzez taniec, w którym każdy odnajduje się na miarę swoich potrzeb i możliwości. Takie doświadczenie może być podstawą do szerszej refleksji nad wykluczeniem społecznym i jego podstawami.
Rytmy fulii | strona
Rytmy salsy –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy salsy | strona 24
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Kto nie tańczy salsy
Rozmówcy śledzą światowe tournée salsy, ale wskazują również miejsca, do których nie dotarła – obszary na mapie raczej społecznej niż geograficznej. José Luis ma propozycję, by nikogo nie wykluczać z salsy.
LOADING AWESOME
Podstawowe ruchy i kroki salsy instruktaż audiowizualny
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Rytmy salsy –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy salsy | strona 25
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Rytmy Yanomami –
inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych poszukiwań inspiracji kulturą Yanomami.
.
P
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
SALSA
układ choreograficzny
"Harmonia"
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Tancerze stoją w trzech rzędach. Wykonują naprzemienne pojedyncze kroki w prawo i w lewo; delikatnie poruszają (kręcą młynek) ramionami i rękoma. Następnie kilka kroków przemieszczają się do tyłu.
W poszczególnych rzędach tancerze kładą dłonie na ramionach osób przed sobą. Wykonują naprzemienne pojedyncze kroki w prawo i w lewo – dzięki połączeniu się osób rzędy delikatnie „wiją się”. Tancerze robią kilka kroków do przodu (wracając do początkowego układu).
1
Tancerze wykonują ćwierćobrót w lewo, następnie kilka naprzemiennych pojedynczych kroków w prawo i w lewo; przesuwają się kilka kroków do tyłu i potem kilka kroków do przodu. Wykonują ćwierćobrót w prawo (wracając do początkowego układu).
2
Wraz ze zmianą rytmu na szybszy wzmacnia się ekspresja ramion i rąk tancerzy, którzy wykonują naprzemienne kroki prawą i lewą nogą do tyłu. Rzędy przesuwają się do tyłu; następnie wracają do układu początkowego.
3
Taniec kończy się wraz z końcem utworu muzycznego.
5
Tancerze wykonują naprzemienne kroki prawą i lewą nogą do tyłu. Następnie wykonują trzy obroty wokół własnej osi. Po czym wykonują naprzemienne pojedyncze kroki w prawo i w lewo oraz naprzemienne kroki lewą i prawą nogą do tyłu. Ramionami i rękoma kręcą młynek lub wykonują ruchy faliste.
4
Rytmy salsy –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy salsy | strona 27
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Rytmy Yanomami –
inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych poszukiwań inspiracji kulturą Yanomami.
.
P
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
SALSA
układ choreograficzny "Opowieści"
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Tancerze ustawiają się w dwóch rzędach.
Taniec opiera się na równoczesnym tańcu par reprezentujących wybranych bohaterów literackich oraz osób ustawionych w dwóch rzędach. Tancerze w rzędach wyrażają „scenografię”, tancerze w parach są „bohaterami”, razem tworzą „opowieść”. Pomiędzy poszczególnymi „opowieściami” tancerze wykonują 2-3 kroki neutralne (pojedyncze kroki na prawo lub lewo).
1
Bohaterowie: Czerwony Kapturek i Wilk.
Scenografia: drzewa w lesie.
Czerwony Kapturek wyrusza do lasu. Drzewa łagodnie poruszają się. Za Kapturkiem pojawia się wilk. Ruch drzew oddaje wzrost napięcia, niepokoju. Wilk obejmuje/pożera Kapturka – chwilę tańczą razem, wbrew woli Kapturka. Ruch drzew intensywny – jak podczas burzy. Drzewa sprawiają wrażenie, jakby chciały ratować Kapturka, ale nie mogą opuścić swojego miejsca.
2.1
Kopciuszek się uwalnia z objęć wilka. Drzewa zginają się w wielkim oddechu ulgi – wydają dźwięk: ufff. Następnie prostują się.
2.2
Bohaterowie: Józef K. i Strażnik sądowy.
Scenografia: sąsiedzi/urzędnicy.
Józef K. wychodzi z rzędu, jakby budził się ze snu. Pojawia się Strażnik sądowy, który go aresztuje. Sąsiedzi/urzędnicy stemplują, przerzucają dokumenty, odbierają telefony itp. – nie zwracają uwagi na bohaterów. Józef K. próbuje zwrócić na siebie uwagę sąsiadów/urzędników – macha do nich. Strażnik pozwala na to, ale nie opuszcza więźnia. Sąsiedzi/urzędnicy wyrażają dezaprobatę, niesmak, oburzenie. Strażnik doprowadza zrozpaczonego Józefa K. do końca rzędów. Sąsiedzi/urzędnicy stemplują, przerzucają dokumenty, odbierają telefony itp. – nie zwracają uwagi na bohaterów.
3
Bohaterowie: Pilot Pirx i Światełko.
Scenografia: gwiazdy i planety.
Pilot Prix wyrusza, przed sobą ma Światełko. Ruchy gwiazd i planet są niezależne od działań bohaterów. Światełko odrywa się od Pirxa, zwodzi go, przemieszczając się od jednego rzędu gwiazd i planet do drugiego. Pirx przez chwilę podąża za Światełkiem. Pirx odwraca się od Światełka. Rozchodzą się w tańcu do dwóch rzędów.
4
Bohaterowie:
Florentino Ariza i Fermina Daza.
Scenografia:
budynki w pewnym karaibskim mieście.
Florentino z miłosnym zapałem porywa do tańca Ferminę. Przez chwilę Fermina odwzajemnia uczucie. Oboje tancerze oddają sobą miłość i młodość. Budynki są ciasno ustawione, nierówno, ale pomimo ruchu pod wpływem karaibskiego wiatru, są wysokie i stabilne.
Fermina odchodzi. Krokiem poważnym, dostojnym tańczy odwrócona plecami do Florentina. Florentino tańczy skupiony na Ferminie, utracił swój młodzieńczy zapał, ale nie wytrwałość. Budynki nieco pochylają się lub przekrzywiają.
Fermina odwraca się do Florentina. Oboje są starzy, przygarbieni, mogą być oparci o laski. Zbliżają się do siebie, tańczą przytuleni. Florentino odprowadza Ferminę do jej rzędu. Budynki są jeszcze niższe i jeszcze bardziej pokrzywione. Mogą się wzajemnie o siebie opierać.
5
Bohaterowie: Doktor Jekyll i Pan Hyde .
Scenografia: społeczność.
Dr Jekyll i p. Hyde tańczą razem. Patrzą sobie w oczy. Społeczność tańczy (wykonując pojedyncze kroki na prawo lub lewo). Dr Jekyll i p. Hyde odwracają się do siebie plecami i splatają rękoma. Osoby w rzędzie, na który patrzy dr Jekyll odpowiadają sympatią, serdecznością. Osoby w rzędzie, na który patrzy p. Hyde, odpowiadają przerażeniem, obrzydzeniem. Na koniec bohaterowie tańczą, trzymając się tylko z jednej strony, w sposób otwarty. Dla pozostałych osób widoczne są dwa oblicza, na co reagują osłupieniem, niedowierzaniem lub spokojną akceptacją.
6
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Po momencie naśladowana „kroku Talesa" tancerze przestają ogrywać role. Na koniec układu improwizują, wyrażając swój aktualny nastrój.
8
Rytmy Yanomami –
w rytmice,
choreoterapii i muzykoterapii
Rytmy salsy | strona 30
Scientific Rationale
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit., sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna.
Empty text
Rytmy Yanomami –
inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych poszukiwań inspiracji kulturą Yanomami.
.
P
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
SALSA
układ choreograficzny
"Synkopa"
RAZEM
POLOWANIE
LAS
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
Tancerki są rozproszone po sali. Podczas początkowych taktów organizują się w jeden rząd.
Podczas głównego tematu co druga osoba w rzędzie (licząc od pierwszej tancerki) tańczy dwa kroki w lewo i dwa kroki w prawo. Co druga osoba w rzędzie (licząc od drugiej tancerki) równocześnie wykonuje dwa kroki w prawo i dwa kroki w lewo. Podczas przerywnika na pianinie tancerki zatrzymują się w ułożeniu w rzędzie i improwizują zamaszyste ruchy rękoma w chwili brzmienia synkopowanego dźwięku.
W trakcie improwizacji instrumentalnej I tancerki rozpraszają się po sali, część z nich gra na dostępnych instrumentach muzycznych. Gdy zbliża się temat główny – ustawiają się w rzędzie. Następuje powtórka tematu głównego oraz przerywnika na pianinie i odpowiadających im ruchów tancerek.
1
W trakcie improwizacji instrumentalnej II tancerki tworzą koło, gdzie wykonują kroki prawa-lewa-prawa, lewa-prawa-lewa w rytmie tumbao. Pojedyncze osoby mogą w tym czasie improwizować na pianinie.
Następuje powtórka tematu głównego oraz przerywnika na pianinie oraz odpowiadających im ruchów tancerek.
Podczas końcowej improwizacji instrumentalnej tancerki stopniowo kończą taniec i siadają na podłodze. Następuje ćwiczenie z treningu uważności – skupienie uwagi na oddechu. Następnie tancerki swobodnie odchodzą.
2
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Rytmy salsy
Inspiracje dla rytmików, choreoterapeutów i muzykoterapeutów, czyli komentarz metodyczny do układów choreograficznych oraz wskazówki bibliograficzne do samodzielnych muzyczno-tanecznych poszukiwań rytmów salsy
Osoby pochodzące z innych krajów a mieszkające w Polsce są szczególnie wrażliwe na pewną cechę zachowania osób z otoczenia, mianowicie – na ciekawość wobec inności. Ciekawość, zdolność do zachwytu innością są często spotykane u Polaków, przejawiają się w codziennym życiu między innymi poprzez gotowość do pomocy, gościnność i szlachetność wobec przybyszów. Różnorodne działania, a przede wszystkim wspólna zabawa, imprezy muzyczne i kulturowe są sytuacjami, w których wspomniane cechy zarazem uwydatniają się, jak też mogą być rozwijane. Co w zamian są gotowi wnieść do życia Polaków obcokrajowcy? Przybywają i pomagają nam praktykować otwartość.
Otwartość, określana w języku angielskim jako novelty-seeking (poszukiwanie nowego), „skojarzona jest z dobrym samopoczuciem i jest jedną z cech, które pozwalają zachować zdrowie i mieć poczucie szczęścia oraz wspierają dojrzewanie osobowości w miarę dorastania” (Novelty-seeking, the adventurous neophiliacs and well-being to opis badań psychiatry C. Roberta Cloningera nad cechą osobowości zwaną poszukiwaniem nowego, zob. http://www.brainimmune.com/novelty-seeking-well-being/). Osoby wysoko ceniące nowe doświadczenia znajdują się w grupie ludzi, którzy mają satysfakcjonujące życie i zachowują dobre zdrowie. Osoby otwarte mają zazwyczaj także inne, ważne dla poczucia szczęścia cechy: wytrwałość i zdolność przekraczanie siebie (ang. self-transcendence).
Jednym z pozytywnych następstw powszechnego dostępu do sieci internetowej jest możliwość zdobywania wiedzy o innych krajach, kulturach i ludziach. Osoba, która buduje bardzo szeroką sieć poznawczą, może rozwinąć u siebie życzliwość, ciekawość i chęć spróbowania np. stylów muzycznych i tanecznych innych kultur. Jednak powszechnie dostępne elementy nierodzimych kultur bardzo często podlegają swoistym modyfikacjom: utowarowieniu i komercjalizacji, globalizacyjnej „obróbce”. Coś, co było obce, staje się „nasze”. I nie dzieje się tak w wyniku dialogu między kulturowo odrębnymi społecznościami i wspólnemu wytworzeniu nowych zjawisk kulturowych, ale w wyniku działania mechanizmów rynkowych. Dlatego warto sięgać po to, co obce, i spotykać się z obcymi, aby autentycznie doświadczyć inności i dzięki temu, paradoksalnie, uczynić ją – w takim stopniu, w jakim jest to możliwe – własną (zob. K. Golemo, Muzyka w relacjach międzykulturowych, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/43102/golemo_muzyka_w_relacjach_miedzykulturowych_2017.pdf?sequence=1&isAllowed=y).
Pierwszorzędnym atutem salsy jako stylu muzycznego i tanecznego jest poczucie swobody i radości, jakie przynosi ona ludziom z europejskiego kręgu kulturowego. Prowadzący zajęcia musi zadbać tylko o odpowiednią chwilę i charakter wprowadzania aktywności. Przede wszystkim powinien zapobiec sytuacji traktowania salsy jako znanego i osłuchanego utworu, jako podkładu dla stereotypowych ruchów. Praca z salsą powinna być zarazem poznawaniem salsy.
UKŁAD „HARMONIA”
W układzie tym pokazany jest podstawowy krok salsy: w prawo – dostawić, w lewo – dostawić. Do tego dochodzi ruch ramion i bioder. W filmie można zauważyć, że każdy z uczestników „gospodaruje” swoim tańcem po swojemu, a muzyka dostarcza mu przyjemności. Z drugiej strony – tańczenie w rzędach motywuje do poszukiwania wspólnego doświadczenia rytmu i ruchu, zwłaszcza w momencie połączenia się tancerzy przez położenie rąk na ramionach innej osoby. Konwencją użytą w tej choreografii jest taniec w grupie, jednak nie narzuca on relacji między osobami. Zostaje zachowany
Rytmy salsy | strona 31
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Empty text
pewien dystans, w związku z czym początkujące lub zalęknione osoby mogą się czuć swobodnie. Prostota kroku tanecznego tworzy także sytuację, w której wszyscy mają możliwość równie dobrze działać, niezależnie od umiejętności tańca. Z drugiej strony, układ zakłada dostosowanie się do ruchów tanecznych osób dookoła. Ten fakt, razem z zaskakującą zmianą tempa, wymaga od wszystkich odpowiedniego reagowania, co pozytywnie wpływa na stan gotowości do podjęcia działania i koncentracji uwagi. Przynosi ponadto poczucie satysfakcji ze wspólnie wykonanego zadania („daliśmy razem radę”).
Sugestie stosowania
***W grupach dzieci w przedszkolu i szkole, osobami niepełnosprawnymi, seniorami, młodzieżą w pierwszej fazie zajęć. Instruktorzy zadbali w tym układzie o to, by proste kroki – do tyłu i do przodu, w bok oraz dookoła własnej osi zapewniały uczestnikom komfort w czasie i przestrzeni.
***W grupach socjoterapeutycznych – w początkowej fazie spotkań, w celu bezsłownego zapewnienia każdej osobie równych praw i obowiązków wobec wspólnej przestrzeni, konwencji ruchów oraz tempa muzyki.
„UKŁAD „OPOWIEŚCI”
W tym układzie następuje splatanie się muzyki z literaturą i filmem – uczestnicy wcielają się w postacie z bajek, filmów i książek. Pełen układ to kalejdoskop mniejszych układów, w których główna para odtwarza w tańcu role kulturowych bohaterów, podczas gdy reszta grupy stanowi „scenografię”, np. las, domy, gwiazdy. Interpretacja uczuć lub przeżyć bohaterów to okazja do zmierzenia się z własnym światem wewnętrznym osób tańczących. Poszczególne interpretacje mogą stać się przedmiotem wspólnej rozmowy całej grupy. Układ można zmodyfikować tak, aby wszyscy odtwarzali role tych samych bohaterów, a następnie wymieniali się spostrzeżeniami. „Opowieści” prowokują do intertekstualnego działania: poprzez ruch i opowieść. Grupy mogą dobierać sobie historie i bohaterów w zależności od zainteresowań lub etapu procesu terapeutycznego. W trakcie realizacji układu uczestnicy doświadczają podwójnej sytuacji: bycia w centrum oraz bycia tłem, co pomaga ćwiczyć równowagę w dawaniu i otrzymywaniu uwagi oraz wsparcia. Teatralizacja tańca wnosi też element zabawy, kiedy w indywidualnych pomysłach choreograficznych uczestnicy dadzą wyraz swojemu poczuciu humoru.
Fakt brania pod uwagę postaci z książek lub osnowy jakiegoś dramatu zbliża ten układ taneczny do narzędzi zajęć projekcyjnych. Można to wykorzystać przez wybór postaci przez uczestnika (jak postrzegam siebie) lub grupę (jak my go postrzegamy). Wypracowywany model współpracy w układzie nie jest prosty – nie polega na wykonywaniu działań identycznych z działaniami innych osób lub podobnych, lecz wymaga działań komplementarnych, dopełniających działania innych.
Sugestie zastosowania
***W grupach warsztatowych rozwoju osobistego w początkowym okresie spotkań – w celu odreagowania trudności napotykanych na co dzień i ułatwienia skupienia się na merytorycznym temacie spotkania. Także jako element pracy nad wybranym zagadnieniem – np. układ z bohaterami kulturowymi wyrażającymi napięcia z powodu różnic w statusach społecznym jako komponent warsztatów poświęconych budowaniu poczucia własnej wartości.
***W grupach podlegających dłuższemu procesowi terapeutycznemu – jako kluczowy moment procesu terapeutycznego na zajęciach z muzykoterapii, określający postać, która najlepiej wyraża własny obraz „ja” uczestnika, lub sugerowaną przez grupę postać, która najlepiej rozszerza obraz „ja” pacjenta. (Jest to uproszczona wersja procesu Portretu Muzycznego E. Galińskiej. Portret Muzyczny to koncepcja przedstawiania warstwowej struktury „ja” z wykorzystaniem muzyki, za pomocą trzech utworów: „ja jawne”, „ja ukryte”, „ja w przyszłości”. Galińska E., Ritratto musicale del paziente come tecnica musicoterapeutica di gruppo nelle nevrosi, Edizioni Omega Torino, 1985, s. 44.)
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Empty text
UKŁAD „SYNKOPA”
Układ został skomponowany tak, by kształcić rozpoznawanie synkopy, która stanowi charakterystyczny element rytmów latynoamerykańskich. Dzięki niej rytmy salsy wyzwalają radosne emocje i poczucie wolności. Jednak słyszenie synkopy przez osoby, które nie kształciły się muzycznie, wymaga dłuższej pracy, dlatego poniżej prezentujemy ćwiczenia, które poprzedzały opracowanie układu i stanowiły metodyczne wprowadzenie do niego.
Zjawisko rytmiczne synkopy – definicja i przykłady znanych melodii
Definicja: Synkopa to procedura tworzenia melodii, która polega na wydłużeniu dźwięku, powstałego w słabej części taktu, aby dalej brzmiał podczas jego mocnej części.
Przykłady: Poniżej umieszczamy słowa bardzo znanych melodii z repertuaru polskich piosenek: Krakowiaczek jeden… i Płynie Wisła, płynie…
Polegając na wewnętrznym słuchu muzycznym, można melodii „słuchać”, czytając teksty, i rozpoznać synkopę. Występuje ona w tym fragmencie śpiewanego tekstu, który został pogrubiony. Uderzenia taktu reprezentowane są literą x pod tekstem – pogrubioną na akcentowaną część taktu, a niepogrubioną – na słabą.
Kra-ko-wia-czek je-deeeen / miał ko-ni-ków sie-deeeem /
x x x x x x x x x x x x x x x x
po-je-chał na woj-nęęęęę / zos-tał mu się je - den.
x x x x x x x x x x x x x x x x
Płyyyyyy-nie Wis-ła, pły-nie po pol-skieej kra-i- nieeeee / po pol-skieej kra-i-nieeeee
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
a do-póó-ki płyyy-nie Pol-ska nie za-gi-nieee / a do-póó-ki płyyy-nie Pol-ska nie za-gi-niee.
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Poniżej przedstawiamy przykłady ze znanego w Polsce repertuaru muzyki Ameryki Południowej – Guantanamerę oraz La Cucarachę (tekst jest fonetyczny – zapisany polską wymową, aby brzmiał po hiszpańsku).
La ku-ka-raaaa-ciaa, La ku-ka-raaaa-ciaa Jaa no pue-de ka-mi-naaar
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
por-ke le faaal-taa, por-ke no tieee - nee Dii-ne-ro pa-ra gas-tar
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Empty text
Guan-ta-na-me-raaa gua-chi-ra guan-ta-na-me-raaa
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
guan-ta-na-meeee - raaaa gua-chi-ra guan-ta-na-meeee - raaaa
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Synkopa jest znakiem charakterystycznym rytmów latynoamerykańskich, w tym salsy. Urok tych rytmów polega na tym, że synkopa wprowadza w takcie swego rodzaju „zaburzenie”. W rezultacie takt nie jest już odczuwany jako regularne uderzenia na wzór zegara, ale jako „koślawy”, „przeinaczony”. Nasze ciało przyjemnie odczuwa tę zmianę – reaguje na synkopowaną muzykę urozmaiceniem ruchów, wzbogaceniem ekspresji.
Jak wprowadzać synkopę w grupie odbiorców nie-muzyków
Poniżej przedstawiamy kilka pomysłów na uwrażliwienie słuchaczy na zjawisko synkopy. Taka wrażliwość pozwala na większą ekspresję taneczną, wzbogacenie ruchów tańca, gdy słuchacz dostrzeże występowanie synkopy i da temu wyraz swoim ciałem. Pomysły te można wprowadzać po jednym lub po dwa podczas kolejnych zajęć, na początku spotkania.
1. Wyczuwanie taktu „bez zaburzeń”
Każdy z nas, włącznie z wieloma osobami niepełnosprawnymi, odczuwa w sposób naturalny takt, czyli „cykanie” zawarte w słuchanym utworze muzycznym. Jeśli osoba prowadząca działania nie jest pewna znaczenia taktu muzycznego, może sięgnąć do brzmienia metronomu, dostępnego w internecie.
Poniższe działania uwydatniają i podkreślają to naturalne odczuwanie, sprawiając, że uczestnicy zajęć je sobie uświadamiają. „Cykanie” stanowi fundament rytmiczny, na którym zbudujemy urozmaicenia rytmu, m.in. synkopę.
Równomierny takt (cykanie)
4/4 x x x x | x x x x |
4/4 znaczy, że w każdym przedziale mieszczą się 4 uderzenia, x jest uderzeniem, a | oznacza koniec przedziału.
Zad. A. Grupa gra „cykanie” w różnych układach:
Zad. A.1.
Cała grupa wybija równomierny takt. W zależności od zdolności grupy można wprowadzić aktywności o różnych stopniach złożoności, takie jak: a) klaskanie; b) klaskanie + mówienie czterosylabowych wyrazów („bo-ssa no-va”, „la-ty-nos-kie”); c) chodzenie + klaskanie + mówienie; d) chodzenie do tyłu 4x, klaskanie 4x ; e) granie na instrumencie perkusyjnym; f) granie + chodzenie itd.
Uwaga: złożone czynności, takie jak chodzenie/mówienie przy jednoczesnym uderzaniem instrumentu, mogą się okazać zadaniem niemożliwym do wykonania przez osoby niepełnosprawne.
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Empty text
Zad. A.2.
Grupa podzielona jest na dwie grupy, które grają równocześnie. Pierwsza gra uderzenia mocne (pierwsze i trzecie); druga – słabe (drugie i czwarte). Można „mocne” i „słabe” podkreślać słowami:
„sal-sa, sal-sa”, „bos-sa, bos-sa”.
Grupa 1: 4/4 x } x } | x } x } |
sal- sal- bos- bos-
Grupa 2: 4/4 } x } x | } x } x |
-sa -sa -sa -sa
x – uderzenie
} – pauza
Zad. B. Grupa gra „cykanie” z pauzami zamiast jednego z uderzeń:
Zad. B.1.
Grupa podzielona jest na dwie grupy. Pierwsza gra z przerwą: na drugim uderzeniu lub na trzecim uderzeniu lub na czwartym uderzeniu lub na pierwszym i trzecim uderzeniu. Druga natomiast gra równomierny takt, jak w A.1
Grupa 1: 4/4 x } x x | x } x x |
lub: 4/4 x x } x | x x } x |
lub: 4/4 x x x } | x x x } |
lub: 4/4 } x } x | } x } x |
Grupa 2: 4/4 x x x x | x x x x |
x – uderzenie
} – pauza
Zad. B.2.
Grupa jest podzielona na cztery grupy. Każda z grup wybierze, gdzie będzie lokowała pauzę. Wpierw grupy grają kolejno po sobie, a potem wszystkie razem.
Sugestie stosowania Zad. A. i B.
***W różnorodnych grupach dzieci, młodzieży i dorosłych, rozpoczynających przygodę z muzyką i tańcem – na początku spotkań, po jednym zadaniu na każdym spotkaniu.
***Na zajęciach z logorytmiki, rytmiki i umuzykalnienia – jako jedna z zabaw. Dzieci niepełnosprawne o zaburzeniach poczucia rytmu odniosą największą korzyść, jeśli takt będzie „grany” na ich plecach lub wyklaskiwany ich rękami przez osobę wspomagającą. Złożone czynności, takie jak chodzenie/mówienie przy jednoczesnym uderzaniu instrumentu mogą się okazać zadaniem niemożliwym do wykonania przez część osób niepełnosprawnych.
***W grupach terapeutycznych i socjoterapeutycznych: w szkolnictwie, w leczeniu nerwic, podczas pobytów stacjonarnych lub dziennych w ośrodkach psychiatrycznych – po pierwszym okresie adaptacji, jeśli większość uczestników jest gotowa podjąć poznawcze wyzwanie, a także – w dowolnym momencie procesu terapeutycznego – jako element, który przełamuje jednostajność i kieruje uwagę na inny tor.
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Empty text
2. Wyczuwanie synkopy, czyli „zaburzenia” taktu
Synkopa jest wydłużeniem, więc chcąc ją wdrażać lub przybliżać należy się posługiwać wydłużonym dźwiękiem (lub melodią, jeśli ona występuje) oraz wystukiwanym taktem („cykaniem”), który ma mocne i słabe uderzenia.
Pa paa pa | pa paa pa |
x x x x x x x x
Aby lepiej wyczuwać synkopę w melodii, zaczynamy jednak od zestawu uderzeń, a nie dźwięków – uderzeń claves, czyli klawesów (pałeczek). Charakterystyczny zestaw uderzeń klawesów, jaki usłyszymy, używając wymienionych poniżej linków, stanowi fundament szeregu rytmów latynoskich (tumbaos), granych na kongach, bongosach, pianinie i kontrabasie. Ze wszystkich zestawów pokazywanych w tutorialach, do których odsyłają te linki, wybieramy na potrzeby naszego e-booka zestaw zwany 3–2 (tres-dos).
https://www.youtube.com/watch?v=DUIQlQdED7A
[rytm 3–2 pojawia się w na nagraniu w momencie 0:48]
https://www.youtube.com/watch?v=vTIDoMFWwWM
[nauczyciel pokazuje swoim głosem brzmienie klawesów 3–2, od momentu 6:16]
https://www.youtube.com/watch?v=MrMswZhheIs
[nauczyciel pokazuje ustami rytm 3–2, od momentu 1:50
https://www.youtube.com/watch?v=jS1vi_PeCug
[instruktorka uderza w rytmie 3–2, od momentu 1:21]
Pomysły na uzmysłowienie synkopy
1. Krakowiaczek jeden (patrz powyżej: „Przykłady”)
Uczestnicy stoją w jednej linii, mając przed sobą sporą przestrzeń sali. W rękach trzymają klawesy lub inny instrument stukający. Śpiewają pierwszą zwrotkę, idąc każdy przed siebie, robią jeden krok razem z każdą śpiewaną sylabą. Wraz z dźwiękiem ostatniej, przedłużonej sylaby deen mocno tupią (jest to dźwięk występujący w słabej części taktu i wydłużony, czyli synkopowany), a zaraz potem stukają na instrumencie, jeszcze podczas trwania tej sylaby, wraz z drugim e (jest to mocne uderzenie taktu). Potem grupa wykonuje zwrot w tył i śpiewa drugie zdanie, idąc w taki sam sposób.
2. Synkopa aleatoryjna.
Jedna osoba siedzi przed resztą grupy z dużym bębnem. „Mocne” będzie w jej grze reprezentowane przez uderzenie w błonę, a „słabe” – przez podniesienie ręki w powietrze. Grupa wydaje dźwięk (może być jakikolwiek) na „słabe”, czyli wtedy, gdy grający ma rękę w górze; kończy dźwięk dopiero po uderzeniu („mocnym”). Można łączyć kilka synkop, czyli śpiewać kolejny dźwięk na „słabym” i przedłużać aż do „mocnego” kilka razy pod rząd.
laa la|a laa la|a etc.
x x x x x x x x x
Bohaterowie: Tales i Opiekunka.
Scenografia:
zwykli ludzie, zajęci zwykłymi sprawami.
Tales tańczy wpatrzony w gwiazdy. Potyka się. Opiekunka poprawia go, strzepuje mu pyłki z ramion itp., jest w tym pobłażliwa. Zwykli ludzie wykonują zwyczajne gesty: ktoś może niańczyć dziecko, ktoś używać łopaty, ktoś inny czesać włosy, myć zęby itp.
Tales zaczyna badać swój ruch (tańczy dwa po dwa kroki na przyprostokątnych), odnajduje doskonałą harmonię w tym ruchu. Opiekunka nadal jest pobłażliwa, lekceważąca. Zwykli ludzie odrywają się od swoich czynności, zaczynają powtarzać krok Talesa. Są skupieni na nim i pod wrażeniem harmonii jego kroków. Opiekunka patrząc na tancerzy, zaczyna także naśladować Talesa.
7
Stopy mocno zaznaczają każdy dźwięk, najmocniej – stopy występujące do przodu na drugich nutach taktów:
prawa i lewa.
3. Klawesy tupane.
Grupa stoi w kole. Przy poniższym akompaniamencie na pianinie każda osoba wykonuje tupane, widoczne poniżej pięciolinii.
Można ten rytm usłyszeć w nagraniu w poniższym linku:
https://www.youtube.com/watch?v=pDU84SMgdS8
[rytm pojawia się w momencie 0:50; jest odpowiednio powolny, nadaje się do ćwiczenia tupanego]
4. Las rąk (pokazany na wideo instruktażowym „Synkopa”)
Grupa tańczy w szeregu. Można korzystać z tych samych figur, które pokazano na wideo, lub z innych. Podczas umówionego fragmentu, kiedy pianino gra solo, uczestnicy wyrzucają ręce we wszystkie strony właśnie w chwili synkopy, tworząc efekt lasu rąk. (W wideo ta synkopa występuje tylko podczas co drugiego wyrzucania rąk.)
Sugestie stosowania pomysłów na uzmysłowienie synkopy
***Na zajęciach na uniwersytetach trzeciego wieku, w domach pomocy dla seniorów, a także w pracy z osobami długo przebywającymi w szpitalu lub ośrodku opieki: po krótkim wprowadzeniu do muzyki krajów latynoskich i po wysłuchaniu fragmentu piosenki w rytmie salsy – jako pula nowych wiadomości rozbudzających ciekawość poznawczą lub jako zachęta do ruchu oraz bodziec muzyczny wyzwalający wspomnienia. Może służyć także jako przyczynek do rozmowy o odświętnym ubiorze i zadbanym wyglądzie tancerzy jako ważnym elemencie interakcji społecznych skupionych wokół muzyki (przeciwdziałanie syndromowi szpitalnemu).
***Z różnorodnymi grupami trenującymi tańce w egzotycznych rytmach – jako główna część treningu, który służy uelastycznieniu ruchów ciała oraz doskonaleniu precyzji i gracji w choreografii.
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
LOADING AWESOME
¡Hasta el próximo baile!
4
5
6
7
